در مقاله بازگشت به ساحل نجات به اصول برقراری ارتباط با نوجوان اشاره نمودیم و بیان کردیم که در رویارویی و آموزش با نوجوان و جوان لازم است رویی گشاده ،خلوص نیت، صداقت ، و ادبیات دلنشین داشته و در جهت ایجاد اعتماد، کاستن فاصله ها و ذهنیت شناسی تلاش کنیم. با رعایت اصول تکوینى و باطنى فوق، کلام و رفتار مربى مى تواند به خوبى در جوان و نوجوان تاثیرگذار باشد . در ادامه سعی داریم به اصول حاکم بر رفتار و گفتار مروری داشته باشیم.
شیوه ها و اصول رفتارى
مربى در برخورد با نوجوان و جوان علاوه بر رعایت اصول و قواعد شکلى و صورى و نیز اصول تکوینى و باطنى، که خود باید بدان متصف باشد، باید شیوه ها و اصولى را رعایت نماید تا با برخوردارى از روان شناسى برخورد، بتواند بهتر و بیش تر تاثیرگذار باشد . غالبا این اصول را مى توان در محورها و شاخص هاى زیر بیان نمود:
1 . سعه صدر، صبورى و مواجهه فراجریانى
2 . طمانینه در رفتار و اعتماد به نفس در گفتار: مربى و فرد تاثیرگذار باید از اعتماد به نفس کافى در گفتار و وقار و طمانینه لازم در رفتار برخوردار باشد .
4 . التزام به توصیه و برخورد و تبلیغ غیرمستیقم: بهترین شیوه تاثیرگذارى، برخورد و رفتار و تبلیغ غیرمستقیم است . البته، نوع تبلیغ و برخورد بى واسطه و غیرمستقیم و غیرزبانى به مراتب مؤثرتر، کارآمدتر و تاثیرگذارتر از شیوه برخورد مستقیم و زبانى است .
5 . تاکید بر عزت نفس، تقویت خودباورى، وقار و اعطاى شخصیت به مخاطب: از دیگر شیوه هاى رفتارى موردنظر در برخورد با نوجوانان و جوانان است . مخاطب نوجوان و جوان وقتى احساس مى کند که مربى ضمن احترام گذاشتن به وى و تاکید بر عزت نفس وى، او را به عنوان یک شخصیت حقیقى و واقعى پذیرفته است و او را محترم مى شمارد، به راحتى نه تنها سخنان او را مى پذیرد که مجذوب و شیفته رفتار او مى گردد .
6 . تحریک احساسات و عواطف: براى حسن تاثیر بر مخاطب، به ویژه نوجوان و جوان و با هدف تاثیر بیش تر و بهتر، ضمن شناخت روحیات و خلقیات مخاطب، با تحریک عواطف و احساسات وى مى توان بیش از پیش بر او تاثیرگذار بود .
7 . استفاده هم زمان از اهرم تشویق و تنبیه: یکى از شیوه هاى صحیح تربیت و نیز برخورد شایسته و مناسب با مخاطب، تذکر صفات شایسته و بایسته و مناسب و مثبت و نیز صفات منفى مخاطب است . به عبارت دیگر، همان گونه که ترغیب، تحریک و تشویق مخاطب به کارهاى شایسته و خوب لازم و ضرورى است، منع، ردع و توبیخ و سرزنش وى در خصوص کارهاى ناشایست نیز ضرورى است . صرفا استفاده از اهرم تنبیه و یا تشویق مسیر و فرایند تربیت را دچار انحراف و افراط و تفریط خواهد نمود .
اصول حاکم بر طرز گفتار
از دیگر نکات لازم الرعایت و ضرورى در برخورد با مخاطب، اصول حاکم بر گفتار است که مى توان آن را در چند محور بیان کرد:
1 . معلومات سنجى، گرایش فهمى و نیازسنجى مخاطب: باید ابتدا دانست که مخاطب به چه نوع مطالب، با چه زبانى و در چه قالبى و در چه سطحى نیاز دارد . به عبارت دیگر، معلومات سنجى، گرایش فهمى و نیاز سنجى پیش از القاء هر نوع مطلبى به مخاطب لازم و ضرورى است تا نیاز سنجى درست صورت نگیرد و سطح فهم و نیاز مخاطب شناخته نشود، قطعا انتخاب نوع مطالب و نیز قالب ارائه و سطح مطالب بى معنا خواهد بود .
2 . پرهیز از افراط و تفریط در گفتار و رفتار: از دیگر اصول حاکم بر طرز گفتار است . در واقع، از یک سو، بیانات و سخنان طولانى، خسته کننده و بدون به کارگیرى ظرفیت هاى گفتارى و کلامى و از سوى دیگر، بیانات و کلام کوتاه، مبهم و مجمل هر دو ناکارآمد و غیر کافى بود و وافى به مقصود نمى باشد .
3 . شروع سخن از بدیهیات و مسلمات: بیان و آغاز سخن از مشترکات طرفین بویژه اصول مسلم و بدیهى میان طرفین از دیگر ضروریات و اصول حاکم بر طرز گفتار مى باشد .